Dzisiaj jest 25-4-2024

STARA BIAŁOWIEŻA

Uroczysko Stara Białowieża znajduje się między wsiami pogorzelce i Białowieża, na rozwidleniu szosy Budy-Bialowieża i Drogi Narewkowskiej. Od północy przylega do koryta rzeki Łutownia. Tu prawdopodobnie znajdował się dwór myśliwski Witolda, wielkiego księcia litewskiego. Tutaj wznosił się dwór myśliwski Zygmunta I Starego. Odkryto tu ślady osady słowiańskiej z IX wieku. Tutaj pierwotnie przez pierwsze dwieście lat swego istnienia znajdowała się Białowieża. W roku 1596, z powodu podmokłych terenów, mieszkańcy przesiedlili się 5 km w górę rzeki i tam założono miejscowość o tej samej nazwie — Białowieża. Dzisiaj w tym miejscu znajduje się uroczysko o nazwie "Stara Białowieża". Znajduje się tu ścieżka edukacyjna "Szlak Dębów Królewskich i Książąt Litewskich".

W źródłach pisanych uroczysko Stara Białowieża wymieniane jest od 1639 r. Jego historia jest jednak dużo starsza. Wykopaliska archeologiczne prowadzone w tym miejscu potwierdziły obecność ludzi już w czasach wczesnośredniowiecznych (XIII w.). Pośrednio potwierdzono ustne przekazy, które głosiły, że w Puszczy Białowieskiej stać miał zamek obronny księcia Giedymina. Faktem jest, że na południowo-wschodnim przedpolu Puszczy, w Kamieńcu Litewskim (obecnie Białoruś)istnieje wieża obronna. Wzniesiono ją w latach 1271-1288. Uroczysko Stara Białowieża uznawane jest za zalążek dzisiejszej Białowieży.
Po raz pierwszy nazwę "Białowieża" wymienia Długosz w Kronikach pod datą 1409. Wówczas odbyło się w Puszczy wielkie polowanie króla Władysława Jagiełły i jego brata Witolda. Władcy przygotowywali zapasy żywności przed wielką wojną z zakonem krzyżackim. Tutaj na brzegu rzeki Łutowni prawdopodobnie stał dwór myśliwski władców Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Znajdował się przy odnodze jednego z ważniejszych traktów łączących Litwę z Koroną.
Kolejni panujący przebudowywali lub od nowa wznosili tutaj swoje siedziby myśliwskie, aż do momentu przeniesienia dworu na teren dzisiejszej polany białowieskiej 9ok.1594 r.). Późniejszy opis Starej Białowieży podaje, że był tu: "myśliwski dwór, czyli zamek drewniany, który od bielejących się wież, nazwany być mógł Białowieżą, od czego i cała puszcza wzięła swe nazwanie". Funkcjonuje jeszcze inne wyjaśnienie nazwy "Białowieża". Wskazuje ono na dużo wcześniejsze pochodzenie, bo zaczerpnięte z języka jaćwieskiego gdzie "biało wiesu" oznaczać miało "miejscowość nad mokradłami".
W uroczysku znajduje się grupa wiekowych dębów o statusie pomników przyrody, znana jako "Szlak Dębów Królewskich i Książąt Litewskich". Być może drzewa te stanowiły otoczenie dworu królów. Nieopodal w oddziale 281A znajduje się godne zwiedzania miejsce: uroczysko Zamczysko jako pierwsze miejsce lokalizacji władców I Rzeczypospolitej. W 1891 r., podczas budowy nowej carskiej rezydencji myśliwskiej w Białowieży wywożono stąd wielkie kamienie na fundamenty pałacu. Na terenie zamczyska znajdują się również ślady po wczesnośredniowiecznej nekropolii słowiańskiej.

(źródło- tablica informacyjna na uroczysku Stara Białowieża)