19-4-2012
Dubiny
Dubiny to wieś z tradycjami historycznymi, jedna z najstarszych na zachodnim skraju Puszczy Białowieskiej, do niedawna charakteryzująca się zabudowa tzw. ulicówką.
Wieś kluczowa licząca 53 dymy- ostęp zwierzyny do 1592 r., uroczysko a w roku 1639 wieś chłopów pańszczyźnianych osadzonych na 15 włókach ziemi — pracujących na folwarku Dubiny, który ulokowany był na terenie dzisiejszej Dubińskiej Fermy .
W inwentarzu z roku 1670 zapisano: Żyd Dubin za Gajne (prawo zrębu)i szynk piwny za rok płaci 150 zł. Inwentarz leśnictwa z roku 1696 wymienia w Dubinach Bazylego i Wasyla Rodów. Trudno stwierdzić czy Bazyli i Wasyl to były dwie osoby, czy mowa o jednej dwukrotnie zarejestrowanej pod tymi imionami. W 1775 roku wieś należała do Straży Hajnowskiej.
W drugiej połowie XVII w. tereny te zostały zniszczone przez najazd szwedzki, przemarsz Siedmiogrodzian, inkursję moskiewską i przemarsz wojsk litewskich. Na początku XVIII w. następuje kolejna fala zniszczeń przez wojska: saskie, polskie, litewskie, moskiewskie i szwedzkie. Pod koniec XIX w. powstaje tu Powszechna Szkoła Carska. Najpierw zajęcia odbywały się w budynku stajni carskiej, przystosowanej na potrzeby szkoły. Uczniów było niewielu, gdyż nauka była nieobowiązkowa i odpłatna. Uczono wówczas języka polskiego, matematyki , historii i geografii. W latach 1930-37 w Szkole Powszechnej w Dubinach istniały cztery klasy przy dwóch salach lekcyjnych. W tym czasie utworzono obowiązkową Szkołę Powszechną, w której realizowano program równoznaczny z zakresem czterech klas szkoły podstawowej.
W czasie II wojny światowej w budynku szkoły mieścił się niemiecki sztab. Nie pozostało to bez wpływu na jej kształt – była w opłakanym stanie. 18 listopada 1944 roku nauczyciele podjęli decyzję o generalnym remoncie i rozpoczęciu zajęć lekcyjnych. W 1970 r. w czynie społecznym wybudowano i oddano do użytku nową pracownię szkolną wraz z kuchnią. Szkoła liczyła 161 uczniów w klasach I-VIII i 9 nauczycieli. W 1974 roku szkoła zmieniła swą nazwę na Zbiorczą Szkołę Gminną w Hajnówce z siedzibą w Dubinach. Po reformie oświaty w 1999 r. i wybudowaniu nowego budynku szkolnego w Dubinach szkołę zamknięto. Budynek SP w Nowosadach służył uczniom do czerwca 2000 roku. Dziś nie jest użytkowany. Obecnie Dubiny mają raczej charakter podmiejskiej dzielnicy Hajnówki. Wieś posiada sieć wodnokanalizacyjną, sieć telekomunikacyjną, kursują tu też autobusy hajnowskiego MZK i PKS. W ostatnich latach powstały tu nowe ulice , w ten sposób wieś zatraciła dawny wygląd wsi ulicówki. Oprócz najstarszej ulicy Głównej, przy której powstała wieś są tu jeszcze ulice: Nowa, Szkolna, Torowa i Zajęcza. Dubiny zamieszkuje 797 mieszkańców co stanowi 18% mieszkańców gminy Hajnówka. Z racji przylegania wsi do miasta Hajnówka , Dubiny nie wyludniają się tak jak inne wsie oddalone od siedziby gminy. Powierzchnia terenów osiedlowych na jednego mieszkańca wynosi 900 m2 gdy średnio w innych wsiach gminy ok. 1300 m2. Prawie wszystkie nieruchomości są zamieszkałe, nowych wciąż przybywa.
Większość mieszkańców zatrudniona jest w Hajnówce i w Narwi. Część mieszkańców zatrudnionych jest w 25 zarejestrowanych we wsi podmiotach gospodarczych (stan na 2008 r.). Głownie są to firmy opierające się na przemyśle drzewnym , budowlanym i mechanice pojazdowej. Część mieszkańców zajmuje się produkcją roślinną głównie zbożowa. Nie występują tu gospodarstwa zajmujące się głównie hodowlą zwierząt. Struktura terenów miejscowości to: 83% - grunty orne (w większości to gleby V i VI klasy), 5% - tereny zabudowane i 2% - lasy i grunty leśne. Dubiny posiadają też doskonałe warunki dla rozwoju turystyki i rekreacji, zawdzięczają to bliskiej lokalizacji Puszczy Białowieskiej, bogactwo krajobrazu i środowiska naturalnego oraz wielokulturowość mieszkańców.
W Dubinach funkcjonuje nowoczesna infrastruktura edukacyjna obejmująca szkołę podstawową i gimnazjum. Baza szkoły mieści się w nowoczesnym budynku oddanym do użytku 01.09.2000 r. Szkoła posiada 6 klaso-pracowni, pracownię komputerową z dostępem do Internetu, bibliotekę z czytelnią, przestronną aulą, gabinet lekarski i stomatologiczny oraz stołówkę i zaplecze kuchenne.
Na terenie wsi funkcjonuje Gminny Ośrodek Kultury przy którym działa zespół muzyczny „Kapela Dubiny”, biblioteka oraz placówka pocztowa.
Ciekawe miejsca i zabytki:
Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny - cerkiew powstała na placu otrzymanym od właściciela dworu dubińskiego — Klimańskiego w 1872 roku na miejscu starej, zbudowanej w XVIII wieku, która została przeniesiona do Rogacz. Kamień węgielny został położony 15 sierpnia 1867 r., zaś poświęcenie cerkwi nastąpiło 23 listopada 1872 r. Ikonostas dębowy, rzeźbiony, ufundował proboszcz Parteniusz Bazylewski. W 1900 r. cerkiew ogrodzono parkanem z kamienia. Po II wojnie światowej cerkiew została bogato wyposażona w obramowanie ikon przez miejscowego rzeźbiarza Michała Ochrymiuka. Do parafii dubińskiej należą dwie kaplice cmentarne: św. Eliasza z 1975 roku i św. Tomasza z 1897 roku oraz położona w Puszczy Białowieskiej (Krynoczka), zbudowana w 1848 roku, cerkiew św. św. Braci Machabeuszów.
Kaplica przy linii kolejowej Hajnówka — Cisówka, na uboczu wsi Dubiny - obiekt zbudowany w 1898 r. z fundacji dzieci ks. Parfienija Bazylewskiego, byłego proboszcza parafii prawosławnej w Dubinach. Ma w sobie wiele cech cerkiewnej architektury bizantyjsko-rosyjskiej, np. jedna, centralnie usytuowana wieża stanowi reminiscencję starych cerkwi wieżowych. Wewnątrz pierwotnie wschodnią ścianę zdobił dębowy "kiot" z ikonami. W 1940 r. kaplica została zdewastowana przez wojska radzieckie. Urządzono w niej magazyn wojskowy. W 1945 r. kaplicę odnowiono. Kaplica została postawiona zapewne z przeznaczeniem na tzw. "cmentarną" do odprawiania nabożeństw w intencji zmarłych, pochowanych na placu otoczonym kamiennym murem.
Drewniana zabudowa - charakterystyczna dla tego typu wsi ulicówek, domy z początku XX w. Ostatni dom kryty strzechą został rozebrany w drugiej połowie lat 90-tych.
Stary, nieczynny od kilkudziesięciu lat cmentarz prawosławny — aby do niego dojść, trzeba skręcić przed cerkwią w lewo (jadąc od Hajnówki) w boczną drogę (naprzeciwko niej jest oznaczona drogowskazem droga na Postołowo). Za przejazdem kolejowym widać stare wysypisko śmieci, a dalej kępę drzew, jakby fragment lasu — to jest właśnie stary cmentarz. Mimo zasypania wysypiska piaskiem i umieszczenia tabliczek informujących o zakazie wysypywania śmieci, ludzie nadal wywożą tu nieczystości . Mieszkańców rozległej parafii Dubiny chowano na tym starym cmentarzu prawie do II wojny światowej. Pozostały szczątki pięknych nagrobków wykutych w kamieniu i drewniane, zmurszałe krzyże. Krzyże żelazne — przerdzewiały. Miejscami tylko pagórki ziemi świadczą o istnieniu dawnych grobów. Tym, co wyróżnia cmentarz w Dubinach jest obecność na nim pochówków byłych żołnierzy armii ukraińskiej, którą dowodził Symon Petlura. W latach 20. po likwidacji obozów internowania ukraińscy żołnierze i oficerowie rozjechali się w poszukiwaniu pracy. Wielu z nich trafiło do Hajnówki, która była wtedy szybko rozwijającym się ośrodkiem przemysłu drzewnego. W 1931 roku, w 5. rocznicę śmierci Symona Petlury, obok mogił żołnierzy i członków ich rodzin wzniesiono betonowy pomnik poświęcony bojownikom o Ukrainę. Odbywały się tutaj uroczystości poświęcone pamięci S. Petlury i żołnierzy armii Ukraińskiej Republiki Ludowej poległych w walce o wolność. W okresie powojennym cmentarz zarastał chaszczami, w których skryły się zarówno groby, jak i pomnik. 07.2011
Szkoła podstawowa w Dubinach
Zabudowa Dubin 2010 r.
ŻRÓDŁA:
Wikipedia
Biografia szkół gminy Hajnówka
Ocalić ślady niedawnej przeszłości-Над Бугом і Нарвою
Parafia p.w. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny
Gimnazjum w Dubinach
Gazeta Hajnowska-Grudzień 2001, str. 9