Zwierzyniec
" W osadzie tej mieliśmy zamieszkać przez czas pobytu w puszczy. Noc zapadła zupełna. Nad gościńcem widać było pas nieba, zasiany gwiazdami, a tam, gdzieś daleko, na brzegach leśnych, wschodził księżyc. Jednakże promienie jego nie rozświecały wnętrza puszczy, które przysłaniał opar, podnoszący się z wilgotnego gruntu. Było ono zamglone, zmącone, ciemne. Czarne sylwetki drzew przydrożnych rysowały się ledwie widomie dla oka, a dalej drzewa, opar i ciemność zlewały się w jeden nieprzenikniony bezkształt. Nie było przytem najmniejszego wiatru. Nie poruszała się żadna gałąź. Wszędzie cisza nieprzerwana. Czasem tylko zaskrzypiało koło wozu, idącego za nami. Mimowoli poddawaliśmy się tej ciszy i rozmawialiśmy półgłosem. Jeśli każdy las sprawia w ciemnościach pewne draźniące wrażenie czegoś nieznanego i tajemniczego, tem bardziej musi sprawiać je puszcza tak wielka, w której się jest po raz pierwszy. Tymczasem księżyc żeglował coraz wyżej i wyżej. Gościniec rozwidnił się, wilgoć połyskiwała we wklęsłościach drogi, a opar poczynał zsuwać się ku dołowi. Do osady leśnika było już niedaleko, gdyż od czasu do czasu słyszeliśmy szczekanie psów. Szliśmy jeszcze z pół godziny, poczem droga otworzyła się nagle w niewielką polankę leśną. Dojrzałem wysoki żywopłot, za nim zaś na kształt postumentu, błyszczącego jak srebro w świetle księżyca. Jest to olbrzymi bronzowy żubr, odlany i wystawiony tu na pamiątkę jakiegoś dworskiego polowania. Sama osada leśnika składa się z dworku, lamusa, w którym przechowują się skóry żubrze, i ze stodoły. Całość, ogrodzona częstokołem, wygląda jak gdyby obronna. "
Henryk Sienkiewicz - Z puszczy Białowieskiej
Osada Zwierzyniec znajduje się w połowie drogi z Hajnówki do Białowieży. Przez Zwierzyniec przebiega rzeczka Krynica. Osada zajmuje 15 ha i tworzy ją kilka zabudowań ukrytych wśród wiekowych dębów. W roku 1860 na życzenie cara Aleksandra II, w miejscu XVIII-wiecznego "ogrodu do polowań Teremiska" wybudowano duży zwierzyniec. Za ogrodzeniem umieszczono ponad trzysta sztuk różnej zwierzyny występującej w Puszczy Białowieskiej. Dodatkowo sprowadzono też daniele. Powierzchnia zwierzyńca początkowo wynosiła ok. 600 ha. W 1862 roku przed osadą wystawiono żeliwny pomnik żubra, mający upamiętniać pierwsze polowanie carskie w Puszczy. Pomnik w 1915 roku został wywieziony do Moskwy. Po zakończeniu wojny, w 1924 roku powrócił do Warszawy, a w 1928 roku przewieziono go do Spały, gdzie pozostaje do dzisiaj.
W roku 2004 ustawiono tu pomnik z figurą żubra wykonaną z tworzywa sztucznego, lecz figura do złudzenia przypominała prawdziwy odlew wykonany z metalu. Pomnik istniał do roku 2014, kiedy to odsłonięto nowy monument z figurą wykonaną z przetopionych łusek broni myśliwskiej. Pomnik odsłonięto 18 września tego samego roku. Pierwszy opis osady pochodzi z 1883 roku. Został stworzony przez malarza Bolesława Łaszczyńskiego podczas wycieczki artystycznej do Puszczy Białowieskiej.
LINKI
* GALERIA
* Zwierzyniec (Puszcza Białowieska)
* Bogate dzieje osady Zwierzyniec. Odwiedzali ją m. in. Sienkiewicz, Orzeszkowa i car Mikołaj II